Mortagonovo – Geçmişten iz’ler

Mortagonovo – Geçmişten iz’ler

Mortagonovo’nun topraklarında paleolitik çağ’dan kalma yaşam izleri bulunmaktadır. Köyün kuzeyinde Çakmaklık bölgesinde 10 dekar’dan büyük çakmaktaşı alanı bulunmaktadır. Bölgede oldukça fazla işlenmiş çakmaktaşına rastlanmaktadır.

Köyün 3 km kuzeydoğusundaki Pınar altı bölgesinde geç neolitik çağında yaşam izlerine rastlanmaktadır. Neolitik çağındaki insanlar yaşam alanlarını nehirlerin veya su olan bölgelere inşa ettikleri ve burada yüzyıllarca yaşaya bildikleri bilinir. Bu bölgede de çakmaktaşından yapılmış keski aletleri, kilden yapılmış sıva kalıntıları, hayvan kemikleri, çakmaktaşı fragmanları, iki taş çekiç bulunmuştur. Bu da o dönemlerde bu bölgelerin en kalabalık yerleşim alanları ola bileceğini düşündürmektedir. Bölgenin tarımcılık ve hayvancılık alanlarında başarılı gelişimi için olumlu jeolojik ve iklim şartları en büyük etkendir.

Helenistik çağdan köyün 3 km kuzeyinde Deliorman yaylasının kenarında, Kale bölgesinde Trakyalıların döneminden kalma 10 dönümlük bir arazide kale kalıntıları bulunmaktadır. Günümüzde döküntü olarak kalmış olan kalenin duvarları 10 m genişliğinde ve 2-2.20 m yükseklikte ve 540 m uzunluktadır. Kalenin doğu kısmında 2-2.50 m derinlikte bir kuyu bulunmaktadır. Kalenin bütün alanı gri-kırmızı kilden yapılmış Trakya seramiklerle kaplıdır. Tahminlere göre Kale İsa’dan önce IV–III yüzyıllardan kalma.

Köyden 3 km kuzeyde Olamburluk (Ihlamurluk) bölgesinde 6 höyük (mogila) ve mezardan oluşan mezarlık vardır. İki döneme kadar dayanmaktadırlar: İsa’dan önce IV–III y.y. ve II-III y.y. Mezarlık tahminlere göre Kale’yle bağlantılıdır.

Köyden 2.5 km güneybatıda Karabalı bölgesinde taş mezar bulunmaktadır. Bulunan bronz başlık, demir bıçak, demir ok ucu, demir dizgin ve demir topuz’dan İsa’dan önce IV yüzyıldan kalma Trakyalı asker ve hükümdar’a ait olduğu bir mezar olduğu düşünülmektedir. Bundan yola çıkarak muhtemelen Karabalı bölgesinde Trakyalı mezar bulunduğu düşünülmektedir.

Köyün kuzeydoğu tarafında bulunan Sungur bölgesinde İsa’dan IV–III y.y.’dan kalma büyük Trakyalı yerleşim alanı kalıntıları mevcuttur. Burada Trakyalılardan kalma gümüş maden paraları ve Büyük İskender döneminden kalma bakır madeni paralar bulunmuştur. I yüzyılda bu toprakları fetheden Romalılar tarafından bu bölgede Moesia ili kurulur. Romalıların yerleşmesi geçici garnizonlardan kalıcı kamplara dönüşmesiyle başlar. Bu kamplar o dönemin merkez şehri olan Abritos’a kadar uzanırlar. Sungur bölgesi de o döneme kadar dayanır. Burada Roma dönemine ait seramik fragmanlar, kil kalıntıları, birkaç bakır madeni para ve Heros’un mermer plak’ı bulunmuştur. 

Pınar altı bölgesinde de antik kale kalıntıları bulunmuştur. Kale duvarı 160 m’lik çember şeklindedir. Kalıntılarının kuzeydoğusunda da kuyu bulunmaktadır, 50 m de önünde taş duvar bulunmaktadır. Güneybatı duvarın önünde IV–V yüzyıllara ait Roma inşaatı seramikleri ve fragmanlar bulunmuştur, bundan dolayı da kale muhtemelen Pınar Altı bölgesinden gelen yolu koruduğu düşünülmektedir.

Köyün topraklarında Köy üstü ve Işıklar alan bölgelerinde 2 mezar höyüğü(mogila) bulunmuştur.

Bazı kil kaplar da Kız Bayır bölgesinde bulunmuştur. Burada da muhtemelen yaşamış topluluklar olduğu düşünülmektedir.

Yeterli olmasa da Mortagonovo bölgesinde bütün çağlarda insan yaşadığını gösteriyor araştırmalar.

VII yüzyılın ilk yarısında bölge Slavlar tarafından, daha sonra da Bulgarlar tarafından toplu göçlere maruz kalmıştır.

Slavların yaşadığının kanıtı köyün iki bölgesinin günümüze kadar ulaşan Slav isimlerinin verilmesidir: Çörtlen (Şeytani güç) ve Kozluk (Kötülük yapan yeri).

Bazı söylentilere göre Mortagonovo’nun kuzeyinde Kalii adında Bulgar köyü varmış ve bunun neticesinde Kalaycı Köy(Radingrad) oluşmuş - Çanacak Bölgesi civarında.

Köyün kuzeyinde Mezarlık korusu’na (Pusta gora) yakın Taşlık Mahallesinde başka bir Bulgar köyü olduğu düşünülmekte. Bunu düşünme sebebi ise yerel halkın zamanında orada bazı kalıntıların bulmasıdır.

Deliorman’ın en hareketli yılları ise XI ve XII yüzyılları arasıdır. Bu dönemde bu bölgelere Bozkır Türk kabileleri yerleşmiştir. Önce Peçenek, sonra da Uzlar (Oğuzlar). Birçok köy yerle bir edilir ve burada yaşayan halk başka yerlere göç etmek zorunda kalır. Daha sonra bölge Kumanların akınına uğrar. Kendi izlerini XIII–XIV yüzyıllar arası buralara akın eden tatarlar da bırakır bölgede.

XIV yüzyılın 90’lı yıllarında Razgrad bölgesi Türkler(Osmanlılar) tarafından fethedilmiştir. Mortagonovo’nun tepelerindeki yerleşim alanları ne zaman kaybolduğu bilinmiyor.

Araştırıp Hazırlayan: Nesrin Köseoğlu/Pıtırlı